Myślisz, że Unia Europejska to tylko zbiór odległych od Ciebie instytucji?
Uważasz, że UE robi dla Ciebie za mało?
Najwyższy czas zmienić to myślenie!
Do rozmowy zaprosiliśmy ekspertów z Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
W ostatnich latach funkcjonowania UE pojawiało się coraz więcej inicjatyw skierowanych do młodych ludzi w celu wpojenia im wartości unijnych i przygotowania do pełnienia roli aktywnych obywateli w przyszłości. Duży nacisk został położony na integrację międzykulturową młodzieży zarówno wewnątrz Unii jak i z państwami trzecimi. Dlatego dzięki finansowaniu z Unii młodzi Europejczycy mogą w ramach wolontariatu, stażu, pracy czy innych wydarzeń wyjeżdżać do innych krajów członkowskich, uczyć się języków, innych kultur oraz postaw tolerancji i otwartości na różnorodność. Dzięki programom unijnym młodzi mają okazję do rozwijania swoich pasji i zainteresowań, kariery zawodowej czy zawiązywania międzynarodowych przyjaźni. Dla niejednego uczestnika programu czy projektu była to zmiana dotychczasowego sposobu postrzegania idei Unii Europejskiej. Wielu z nich przedefiniowało swoje zawodowe i prywatne cele na przyszłość. Szkoda, że wciąż dość mała liczba młodych ludzi w Europie wie o możliwościach, jakie na nich czekają. Nie ważne, czy jeszcze się uczysz, studiujesz, pracujesz czy aktualnie szukasz dopiero swojej drogi. Unia Europejska przygotowała dla Ciebie szereg inicjatyw, wydarzeń czy możliwości wyjazdu. Chcemy, żeby ten artykuł przybliżył Ci założenia dużej części z nich i zainspirował do zaangażowania się. Przeczytaj, co o szansach dla Ciebie mówią eksperci z Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
♦ Czym zajmuje się Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce? Jaka jest jego rola? ♦
Bartłomiej Balcerzyk: Komisja Europejska prowadzi najróżniejsze działania, które dotyczą wszystkich obywateli UE. Posiada swoje przedstawicielstwa w każdym kraju członkowskim. Ich zadaniem jest bycie “okiem”, “uchem” ale też “językiem” KE. My jako Przedstawicielstwo KE w Polsce informujemy kolegów w Brukseli o tym, jak dane prawo unijne, które jest przygotowywane, może być odebrane w Polsce, w których dziedzinach i gałęziach pojawiły się nowe wyzwania czy problemy oraz raportujemy o najważniejszych wydarzeniach z kraju. Komisja na podstawie tej wiedzy ze wszystkich krajów planuje prowadzenie dyskusji z państwami członkowskimi i przygotowywanie nowych projektów. Z drugiej strony zajmujemy się tłumaczeniem i informowaniem obywateli Polski o tym, jakie działania podejmuje Unia Europejska i dlaczego, jakie aktualnie stawia sobie priorytety oraz jakie istnieją możliwości wsparcia dla poszczególnych grup społecznych. Te zadania wypełniamy, używając najróżniejszych narzędzi, takich jak wzajemne kontakty bezpośrednie z obywatelami, spotkania, konferencje, seminaria, wyjazdy studyjne, kampanie informacyjne np. w mediach społecznościowych i wiele innych. Współpracujemy w tym celu z uniwersytetami, szkołami, dziennikarzami oraz organizacjami pozarządowymi.
Ewa Modzelewska: Rolę Przedstawicielstw KE można porównać do roli ambasad. Organizacje międzynarodowe nie mogą mieć ambasad, więc Komisja Europejska utworzyła swoje przedstawicielstwa w każdym kraju członkowskim. Jako Przedstawicielstwo KE w Polsce jesteśmy łącznikiem pomiędzy KE w Brukseli a Polską.
♦ Młodzi ludzie często nie wierzą w swój wpływ i nie mają wiedzy na temat programów przygotowanych dla nich przez Unię Europejską. Co daje młodzieży Unia Europejska? W jaki sposób można im pokazać, że możliwości jest wiele a UE nie jest tylko zbiorem zbiurokratyzowanych instytucji? ♦
BB: Po pierwsze, unijna polityka młodzieżowa stara się określić aktualne wyzwania, przed którymi staje młodzież we współczesnej Europie. Następnie wyznacza kierunki, jakie trzeba obrać aby tym wyzwaniom sprostać. Zdefiniowaniem tych wyzwań i kierunków zajmują się trzy główne instytucje unijne: Rada Europejska, Parlament Europejski oraz Komisja Europejska. Aktualnie jednym z największych wyzwań w polityce młodzieżowej są kwestie ekonomiczne. W UE istnieją państwa, w których bezrobocie wśród młodych ludzi jest bardzo wysokie, np. w Europie Południowej. Aby zwalczać to zjawisko, UE podejmuje działania ukierunkowane na ułatwienie dostępu do rynku pracy oraz promuje edukację związaną ze zdobywaniem kluczowych umiejętności. Kolejnym wyzwaniem dla Unii jest wyrównywanie szans i zwalczanie nierówności. Przykładowo instytucje unijne starają się zapewnić jednakowy udział w rynku pracy dla młodzieży wielkomiejskiej i młodzieży z mniejszych miejscowości oraz takie same szanse na zdobycie edukacji. Innym celem jest włączenie młodych w proces demokratyczny. Unii zależy na stworzeniu takiej przestrzeni dla młodych, aby ich głos mógł bardziej wybrzmieć, promowaniu postaw obywatelskich oraz zwiększeniu stopnia zaangażowania w budowanie swojej przyszłości. Dzięki tym działaniom obserwujemy na przykład tendencję do wzrostu frekwencji młodych w wyborach do Europarlamentu. Organy unijne przygotowują też dokumenty strategiczne definiujące cele na przyszłość. Zachęcają one państwa członkowskie do podejmowania określonych działań w celu ich realizacji. Po zidentyfikowaniu celów i wyzwań tworzymy odpowiednie narzędzia, które są następnie finansowane ze środków Wspólnoty. Przykładem są tu na pewno programy Erasmus+ oraz Europejski Korpus Solidarności. Ponieważ Unia Europejska sama w sobie nie ma kompetencji wyłącznych w dziedzinie edukacji, to od zaangażowania państw członkowskich zależy sukces tych przedsięwzięć.
Nie mogę tu nie wspomnieć o ważnym dokumencie, „Strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019-2027”, gdzie określono priorytety UE dotyczące młodzieży, gdzie podkreśla się m.in. potrzebę wspierania jej udziału w życiu obywatelskim i demokratycznym czy nawiązywania kontaktów między młodymi ludźmi w całej Unii Europejskiej i poza nią
EM: Jednym z takich narzędzi są również gwarancje dla młodzieży, ustanowione przez Radę UE. Po kryzysie w 2011 roku bardzo wiele osób w wieku od 15 do 25 lat pozostawało nieaktywnych zawodowo i się nie uczyło. Tę grupę społeczną nazywamy w skrócie NEET (ang. not in employment, education or training). Unia, uchwalając ten dokument zagwarantowała młodym otrzymanie dobrej jakości oferty zatrudnienia, kształcenia ustawicznego, stażu czy przygotowania zawodowego w trakcie czterech miesięcy od utraty pracy lub zakończenia edukacji. Po wdrożeniu tych gwarancji odsetek osób, które się nie kształciły i nie pracowały, znacząco spadł.
♦ W jaki sposób program Erasmus+ pozytywnie wpływa na realizację celów wyznaczonych przez Unię Europejską? ♦
BB: Erasmus+ to pierwszorzędny program Unii Europejskiej skierowany do młodzieży i najbardziej znany młodym ludziom. Organom unijnym bardzo zależy na rozbudowie programu i dotarciu z jego ideą do coraz większej liczby osób. Erasmus zaczął się jako projekt wymian między uniwersytetami dla studentów. Teraz natomiast rozszerzył się na nowe grupy docelowe: uczniów, nauczycieli, trenerów, osoby starsze – czyli wszystkich tych, którzy chcą się kształcić. Najważniejszym wyzwaniem jest dotarcie do jak największej liczby osób, także w Polsce, i uświadomienie, ile możliwości on daje.
EM: W nowym okresie finansowanie na lata 2021 -2027 zaproponowano podwojenie budżetu programu żeby objąć nim nawet 12 milionów osób, czyli trzy razy więcej niż w bieżącym okresie.
Krzysztof Nalepa: Erasmus+ w Polsce jest programem bardzo popularnym. Ogromna liczba polskich uczestników tego programu (ponad 300 tysięcy) świadczy o tym, że to jest ziarno, które padło na żyzny grunt i rośnie bardzo szybko.
♦Jakie pomysły mają organy Unii Europejskiej na promocję programów dla młodzieży typu Erasmus+ aby skorzystała z nich jak największa liczba osób z Europy i spoza niej?
EM: Unia Europejska stara się docierać, poprzez różnego rodzaju programy, do wszystkich tych, którzy chcieliby aktywnie spędzać wolny czas i kształcić się i rozwijać. Programy kierowane są do do organizacji pozarządowych i rządowych, uniwersytetów, szkół czy klubów sportowych. Coraz więcej krajów spoza Unii może wziąć udział w programach unijnych np. USA, kraje Bliskiego Wschodu czy Północnej Afryki. Promujemy projekt Erasmus+ również tam, aby rozwijać i zacieśniać relacje z resztą świata i rozbudowywać międzynarodową pozycję UE. Unia planuje zwiększać mobilność i współpracę z państwami trzecimi dzięki połączeniu mobilności fizycznej, mieszanej i wirtualnej.
BB: Wdrażaniem programu Erasmus+ zajmują się przede wszystkim państwa członkowskie i Narodowe Agencje Programu Erasmus+. W Polsce rolę tę pełni Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE). Jej kluczowym zadaniem jest promocja przedsięwzięć Unii skierowanych do młodzieży i nie tylko. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce również podejmuje szereg działań promocyjnych. Jednym z nich są targi pracy na Uniwersytetach, na które zaprosiliśmy ekspertów z FRSE. Młodzi ludzie mogli do nich podejść, porozmawiać i dowiedzieć się więcej o możliwościach dla siebie. Organizujemy również szereg spotkań, na których komunikujemy o pojawiających się nowych szansach. Prowadzimy kampanie informacyjne w internecie i mediach społecznościowych.
EM: W zeszłym roku Komisja Europejska prowadziła kampanię informacyjną #EUandME skierowaną do młodych ludzi. W ramach kampanii powstała specjalna strona internetowa (https://europa.eu/euandme/frontpage_pl), gdzie można znaleźć inspirujące historie, konkursy, filmiki i artykuły o mobilnościach, podróżach czy edukacji. Poprzez tę inicjatywę chcieliśmy pokazać, jakie korzyści płyną z członkostwa w UE i co Unia ma do zaoferowania młodym ludziom. Znajdują się tam też informacje na temat przysługujących im praw, ochrony środowiska, zmian klimatycznych, cyfryzacji czy relacje z odkrywania swoich pasji.
KN: Problem komunikacji z młodymi ludźmi jest dla nas dużym wyzwaniem. W wodospadzie zalewających nas obecnie informacji ważne jest wybieranie rzeczy cennych i ważnych. Najbardziej efektywny jest bezpośredni kontakt z młodymi ludźmi na poziomie szkół, organizacji pozarządowych czy uniwersytetów. Unia Europejska w świadomości wielu osób funkcjonuje jako odległa i abstrakcyjna organizacja, która tworzy dla nas przepisy i wysyła nam pieniądze. Natomiast wspólnym zadaniem ludzi wierzących w siłę europejskiego projektu jest pokazanie, że UE funkcjonuje na zasadzie rodziny. Kiedyś poszczególni członkowie tej rodziny nie mogli mieszkać razem, bo wszystkie państwa skupiały się na sprawach wewnętrznych. Tymczasem teraz mamy jeden wspólny dom, który do nas wszystkich należy. Jesteśmy za niego solidarnie odpowiedzialni i możemy po równo czerpać z jego dobrodziejstw. Jeżeli młodzi ludzie z różnych krajów spotykają się ze sobą i działają nad czymś ciekawym, przynoszącym korzyści i dodatkowo pomagają innym, to wtedy oni nabierają przekonania, że zrobili to wspólnie, dostali odpowiednie wsparcie i rzeczywiście zmienili odrobinę świat na lepsze.
♦ Czym jest Europejski Tydzień Młodzieży? ♦
EM: Europejski Tydzień Młodzieży odbywa się na przełomie kwietnia i maja w każdym kraju uczestniczącym w programie Erasmus+ i zawsze ma swój motyw przewodni. jego celem jest promowanie unijnych inicjatyw skierowanych do młodzieży. W 2019 roku motywem tym były wybory do Europarlamentu pod hasłem „Demokracja i ja”. W wielu krajach Europy odbywają się liczne wydarzenia i spotkania, podczas których młodzież może wyrazić swoje poglądy i obawy dotyczące szeroko pojętej polityki młodzieżowej. Jest to także okazja do podzielenia się rezultatami i sukcesami osiągniętymi w ramach różnego rodzaju projektów młodzieżowych. Organizowane są warsztaty, gry miejskie, debaty i rozmowy na temat możliwości mobilności młodych oraz osób pracujących w tym obszarze.
♦ Czy Parlament Europejski organizuje jeszcze inne inicjatywy dla młodzieży? ♦
BB: Parlament Europejski także jest bardzo otwarty na młodzież. W tym celu stworzony został m.in. program Euroscola dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych w wieku 16-18 lat. Klasy, które wcześniej przeszły eliminacje krajowe i wygrały dofinansowanie na wyjazd, mogą przyjechać na jeden dzień do Europarlamentu w Strasburgu i mają możliwość obradowania na sali plenarnej. Regularnie odbywa się też European Youth Event. Z inicjatywy PE młodzi ludzie z całej Europy co dwa lata są zapraszani na kilka dni do Strasburga, gdzie mają okazję dyskutować na różne ważne i aktualne tematy. Konkluzje z tych dyskusji są przekazywane posłom. Chętne osoby mogę się zarejestrować na stronie internetowej programu: https://www.europarl.europa.eu/european-youth-event/en/home/welcome.html.
♦ W jaki sposób wybuch pandemii miał wpływ na wdrażanie programów europejskich dla młodzieży? ♦
EM: Programy Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności są nieodłącznie związane z wyjazdami. Komisja Europejska poparła ograniczenia nałożone na obywateli przez poszczególne kraje członkowskie w związku z pandemią COVID-19. W związku z tym zdecydowano o wydłużeniu możliwości zrealizowania zaplanowanych już wyjazdów na wolontariat do 12 miesięcy. Z powodu zamknięcia granic wyjazdy przez pewien czas nie były możliwe, a programy zostały chwilowo zamrożone, ale możliwości odbycia stażu, wolontariatu czy wyjazdu na Erasmusa nie zostały odwołane, a jedynie odsunięte w czasie.
KN: Wiele aktywności w ramach inicjatywy Erasmus+ przeszło do sfery internetowej. W trakcie pandemii wzrosło zainteresowanie platformą o nazwie Erasmus+ Virtual Exchange, gdzie promowany jest dialog międzyludzki i można przeprowadzać wirtualne wymiany i projekty z wykorzystaniem narzędzi technologicznych. Pandemia przyspieszyła zatem cyfrowy wymiar naszej rzeczywistości. Wolontariat europejski również nie przestał funkcjonować. Spontanicznie powstały inicjatywy produkcji maseczek czy organizowane przez wolontariuszy lekcje językowe online dla dzieci, które musiały zostać w domach. Około 300 zagranicznych uczestników EKS-u postanowiło zostać w tym okresie w Polsce i uczestniczyć w programach pomocowych. Uznali, że ich pomoc w Polsce będzie bardzo przydatna. Pandemia pokazała więc solidarnościowy i praktyczny wymiar europejskich projektów.
Jak czytamy powyżej, programów młodzieżowych nie jest w stanie zatrzymać nawet pandemia. Młodzi mają w sobie ogromny potencjał, a z połączenia ich pomysłów wychodzą niejednokrotnie niesamowite rzeczy. Kreatywności i zaradność młodych ludzi potrzebuje tylko przestrzeni, żeby się ujawnić, a Unia Europejska bez wątpienia taką przestrzeń tworzy!
***
Artykuł powstał we współpracy z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce.
Naszymi rozmówcami byli Pani Ewa Modzelewska i Pan Bartłomiej Balcerzyk z Wydziału Informacji i Komunikacji Społecznej oraz Pan Krzysztof Nalepa z Dyrekcji Generalnej ds. Tłumaczeń Pisemnych.
Serdecznie dziękujemy za poświęcony czas i wsparcie merytoryczne.
Rozmowę przeprowadziła Magdalena Oskiera.